Zamek Książąt Mazowieckich w Czersku

foto

Semu Commons wiki, CC BY-SA 3.0

Zamek Książąt Mazowieckich w Czersku

(ok. 40 km od Warszawy)

Dzięki badaniom archeologicznym dało się ustalić, że najstarsze ślady człowieka na terenie Czerska pochodzą sprzed 2 tys. Lat. W tamtym czasie znajdował się na tych terenach cmentarz popielicowy. Najstarsza, choć krótkotrwała osada istniała między VI a VIII w. Ślady następnej osady pochodzą z IX- X w. budowano wówczas domy słupowe. Stałe osadnictwo rozpoczęło się w XI w. na całym obszarze zajmowanym obecnie przez zamek zbudowano obronny gród, funkcjonujący przez jedno stulecie. Wał przebiegał mniej więcej w miejscu zamkowych murów.

Pierwsza wzmianka w źródłach pisanych pochodzi z 1142 r., gdzie Latopis Ipatiewski nazywa go „Czerniczkiem”. Na stałe wzgórze zostało zasiedlone dopiero w XI wieku, zaś powstanie grodu obronnego można wiązać z Bolesławem Śmiałym lub Władysławem Hermanem.

Więcej wzmianek o Czersku zaczyna się pojawiać w I połowie XIII wieku za czasów Konrada Mazowieckiego. Są informacje, że od 1231 roku była tu siedziba Kasztelana. Po podziale dzielnicy mazowieckiej Konrada I, Czersk przypadł jego synowi Siemowitowi I. W czasie najazdów w latach 1260-1262 gród i podgrodzie zostały spalone przez Litwinów i Rusinów. Podczas tych ataków zginął książę Zimowit, a Konrad II- jego 11-letni następca popadł w niewolę. Po wykupie z niewoli odbudował Zamek oraz gród. Po jego śmierci przez kolejne 19 lat panował nad całym Mazowszem Bolesław II- drugi syn Siemowita I. Kolejnym panem zmniejszonego Mazowsza był Trojden I(syn Bolesława II), następnie wspólnie sprawowali władzę jego synowie Kazimierz I i Siemowit III, który zlikwidował system zarządzania oparty na kasztelaniach, a wprowadził podział na ziemie i powiaty, nad, którymi sprawowali władzę starostowie.

^{Zdjęcie: Semu Commons wiki, CC BY-SA 3.0}

Pod koniec XIII wieku Czersk stał się najważniejszym ośrodkiem politycznym i kościelnym Książąt Mazowieckich. Wzniesiono nowy prawdopodobnie drewniany kościół Św. Piotra. Przed 1252 r. przeniesiono tu siedzibę archidiakonatu, wtedy najwyższa władza kościelna południowego Mazowsza. Kaplica grodowa w Czersku uzyskała prawa kolegiaty a miasto w 1262 roku stało się stolicą dzielnicowego księstwa. Główna siedzibą księcia, a pod jego nieobecność urzędników był dom mieszkalny znajdujący się w grodzie.

_{foto: pixabay.com}

Legendy

Legenda o perłach Królowej Bony

Król Zygmunt Stary podarował królowej Bonie wiele włości, wśród których był także zamek w Czersku. Królowa przybyła do zamku w 1520 roku. Na dziedzińcu wybudowała renesansowy dworek, a w okolicy Czerska założyła uprawę winnej latorośli i włoszczyzny, czyli warzyw przywiezionych z Włoch. Czterdzieści lat później wyjeżdżając pośpiesznie z polskiej ziemi z wszystkich swych posiadłości zbierała skrzętnie kolekcjonowane przez życie kosztowności.

Do zamku czerskiego przybyła także, aby i stąd wydostać swoje skarby. Chcąc przyspieszyć pracę sama chwytała mniejsze szkatułki i znosiła do powozu. W czasie znoszenia jednej z nich nie zauważyła, że spod wieka wysunął się długi sznur pereł. Zahaczyła nim o występek w murze i przerwała nie z własnej woli. Perły rozsypały się po posadzce, lecz królowa nie zebrała ich ani nikomu nie rozkazała tego zrobić, tylko poszła dalej. Legenda mówi, że w czasie pełni księżyca na murach zamku pojawia się biała postać zbierająca rozsypane niegdyś perły. Lecz gdy tylko zakończy swą pracę zaczyna ją od nowa, bo perły się rozsypują. I czynność ta nie ma końca.

Legenda o lochach

Sześć wieków temu na wzgórzu znajdującym się niedaleko dzisiejszej Góry Kalwarii, oddzielonym fosą od gościńca przebiegającego przez Czersk, szlachetny książę Janusz I Starszy rozkazał wznieść zamek obronny. Tą solidną budowlę stawiało wielu ludzi. Miała ona grube mury, w których w równych odstępach prześwitywały otwory strzelnicze. Z trzech stron, z wież obserwowano wciąż, czy pod zamek nie zbliża się wróg.

Na dziedzińcu wzniesiono kaplicę i budynki mieszkalne. I to jeszcze nie wszystko. Książę polecił swym budowniczym wykopać także długie lochy, które miały kończyć się w którejś z pobliskich wiosek. Mogły one być wykorzystane w razie konieczności ucieczki lub ukrycia skarbów. Legenda mówi o śmiałkach, którzy dla wzbogacenia się lub dla sławy próbowali odnaleźć choć trochę z tych bogactw i o tym, że znikali bez wieści i nigdy już ich nie widziano. Są także i tacy ludzie, którzy twierdzą, że w czasie prowadzonych tu wykopalisk archeologicznych odkryto ponoć pod dawnym mostem zwodzonym okute drzwi prowadzące do lochów. Lecz, czy komukolwiek uda się odnaleźć skarby? Nie wiem.