Księstwo Mazowieckie
Księstwo Mazowieckie – dzielnica państwa polskiego utworzona w wyniku rozbicia dzielnicowego.
Powstała na mocy testamentu Bolesława Krzywoustego, który w 1138 podzielił Polskę na dzielnice. Dzielnica mazowiecka została nadana Bolesławowi Kędzierzawemu. Początkowo uznawała zwierzchnictwo Krakowa, lecz zmieniło się to za panowania Konrada mazowieckiego, który uniezależnił Mazowsze i Kujawy od Krakowa, ale również przyłączył nowe ziemie. Za panowania tzw. Henryków śląskich w południowej i zachodniej oraz formalnie całej Polsce, księstwo mazowieckie było jednym z trzech terytoriów polskich, niezależnych od siebie (obok Państwa Henryków śląskich i Pomorza Gdańskiego).
W 1226 Konrad sprowadził Krzyżaków na ziemię chełmińską, którą oddał im w dzierżawę. Zrobił to, by pomogli mu w pokonaniu Prusów i przyłączeniu ich ziemi do jego księstwa. Jednak zakonnicy postanowili utworzyć tu własne państwo zakonne (poprzednio próbowali utworzyć je na Węgrzech, lecz zostali wypędzeni przez tamtejszego króla) i tak też uczynili.
W 1320 w Krakowie koronował się na króla Polski Władysław Łokietek (książę kujawski, pomorski, wielkopolski, krakowski, sandomierski, łęczycki i sieradzki).
W 1321 Książę Płocki Wacław płocki zawarł przymierze z zakonem krzyżackim, w trakcie wojny w 1326 roku, 2 stycznia 1326 w Brodnicy przystąpili do sojuszu antypolskiego jego bracia Siemowit II (książę rawski) i Trojden I (książę czerski, warszawski i liwski). Spowodowało to w 1327 roku najazd wojsk Władysława Łokietka na Płock i Gostynin oraz Litwinów od wschodu.
W 1329 książę płocki Wacław w związku z wyniszczeniem księstwa najazdami złożył hołd lenny Janowi Luksemburskiemu jako królowi Polski i Czech. W tym samym roku, w wyniku przegranej wojny z Zakonem, pozostali dwaj książęta mazowieccy zobowiązali się nie wspierać w żaden sposób króla Polski Władysława Łokietka. Dopiero w 1351 roku, w wyniku zbrojnej interwencji po bezpotomnej śmierci księcia płockiego Bolesława III, Kazimierz III włączył większą część księstwa do Królestwa Polskiego. Zmusił też do hołdu lennego pozostałych książąt mazowieckich Siemowita III i Kazimierza I warszawskiego. W latach 1351-1526 księstwo było lennem Polski i zostało ostatecznie przez Polskę anektowane w 1526 roku, po śmierci ostatniego władcy, Janusza III jako województwo mazowieckie.
